به نقل از «ایرنا»

نشست تخصصی سرشماری جمعیت در دوره قاجاریه بررسی شد

تاریخ انتشار: ۲۳ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۷۱۰۶۴

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، محسن روستایی مدیرکل خدمات آرشیوی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در این نشست تخصصی از فعالیت‌های سند پژوهی و سندشناسی در این سازمان قدردانی کرد و گفت: سند پژوهی در دوره‌های مختلف تاریخی از اهمیت بالایی برخوردار است که این مهم انگیزه برای تأسیس رشته سندشناسی در دانشگاه تهران را ایجاد کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

امین محمدی سندپژوه و مصحح کتابِ «سرشماری جمعیت در دوره قاجاریه» در ادامه این نشست با اشاره به این مطلب که قبل از عصر ناصری سرشماری رسمی از جمعیت در کشور وجود نداشته است؛ گفت: بررسی اسناد موجود حکایت از این مطلب دارند که والیان و حکام ایالات در مناطق مختلف ایران برای دریافت سهم بیشتر از مالیات مانع انجام سرشماری دقیق جمعیت می‌شدند و اغلب آمار سرشماری جمعیت تحت امر خود را کمتر از میزان واقعی آن اعلام می‌کردند.

وی ادامه داد: وحشت و بی‌اعتمادی مردم نسبت به حکام عامل تاثیرگذار دیگر در نبود سرشماری دقیق در دوره‌های قبل از قاجار بود و به استناد اسناد تاریخی، مردم از ترس پرداخت مالیات بیشتر، راضی به انجام سرشماری نبودند.

این سندپژوه با ارائه اسناد تاریخی بر اهمیت ویژه جمع آوری مالیات و نیروی نظامی برای حکومت‌های پیش از قاجار تاکید کرد و در ادامه به معرفی کتابِ «جغرافیا و عدد نفوس اهالی مملکت کرمان» پرداخت و گفت: این کتاب برگرفته از اسناد منحصربه‌فرد آرشیو ملّی ایران در ارتباط با سرشماری جمعیت است و افزون بر داده‌های آماری دربارۀ جمعیت کرمان در دورۀ قاجار، اطلاعات مهمی از وضعیت کشاورزی، جغرافیایی، صادرات، راه‌ها، تنوع جانوری و گیاهی، معادن، اماکن مذهبی و زیرساخت‌های بهداشتی و اقتصادی شهرها و روستاهای این ایالت ارائه کرده است.

محسن روستایی سند پژوه در تکمیل صحبت‌های امین محمدی راد به اهمیت کتابِ مذکور اشاره کرد و گفت: این کتاب به لحاظ کاربردی بیشتر جنبه‌های جمعیت‌شناسی و مردم‌شناسی دارد. اما پژوهشگر به لحاظ سندشناسی و تاریخی می‌تواند نکات مهم و ارزنده‌ای را در آن یافت کند. به اعتقادمن اهمیت این کتاب در مقوله متن پژوهی و کرمان پژوهی است که به آن کمتر توجه شده است.

سیدمحمدعلی گلاب‌زاده کرمان پژوه و مدیر مرکز کرمان شناسی به وجود منابع ارزشمند در حوزه کرمان شناسی اشاره کرد و گفت: در مرکز کرمان‌شناسی، حدود ۴۰۰ کتاب با موضوع کرمان شناسی وجود دارد که تعداد ۴۱ اثر از این مکتوبات را بنده در حوزۀ تاریخ و فرهنگ کرمان به رشته تحریر درآورده‌ام.

این کرمان پژوه کتابِ «جغرافیا و عدد نفوس اهالی مملکت کرمان» را نقطه عطف برای تحقیقات بیشتر در زمینۀ کرمان‌پژوهی برشمرد.

گلاب‌زاده ضمن تاکید بر اهمیت اسناد سرشماری آرشیوهای داخلی، به لزوم گردآوری اسناد جمعیتی موجود در آرشیوهای خارج از کشور تاکید کرد و گفت: این مهم یکی از آرزوهای زنده یاد استاد محمدابراهیم باستانی پاریزی است که امیدوارم در آینده این اسناد نیز گردآوری شوند.

اعظم علیخانی مردم شناس و پژوهشگر پژوهشکده اسناد دیگر سخنران دیگر این نشستِ تخصصی گفت: مطالعات باستان‌شناسی، شواهدی دال بر شمارش، ثبت و ضبط تعداد نفوس، نیروهای نظامی، ارقام و آمار مالیاتی و غیره در قالب مفاهیمی نظیر «هامار» و «شامار» را در لوح‌ها وکتیبه‌های ایرانی مشاهده و ثبت کرده اندو دوره قاجاریه نیز از این مقوله بی‌بهره نبوده است. از همین رو گزارش‌های را از شمارش ولایات و اهالی ایالات می‌توان در اسناد تاریخی آن دوره مشاهده کرد.

این مردم شناس اطلاعات موجود در کتابِ «جغرافیا و عدد نفوس اهالی مملکت کرمان» را مفید ارزیابی کرد و گفت: این کتاب بر اساس اسناد تاریخی اطلاعات مفیدی درباره جمعیت‌شناسی دوره قاجار به دست می‌دهد و بسیار شایسته بود که مصحح در مقدمه کتاب بیان می‌کرد که چگونه به این نتیجه رسیده است که این اثر مبتنی بر روش سرشماری جمعیت انجام شده است و شرایط شمارش جمعیت در ایالت کرمان در آن دوره تاریخی و نیز ساختار کل این فرایند چگونه بوده است.

وی تصریح کرد: علاوه بر این موارد، مفاهیمی نظیر جمعیت، خانوار، مملکت، بلوکات، ایلات، بلد و غیره که از مهم‌ترین فاکتورهای جمعیت‌شناسی محسوب می‌شوند؛ نیاز به تعریف دارند. در این راستا مصصح می‌توانست در حوزه محاسبات جمعیت‌شناسی‌، راهنمایی گرفتن از کارشناس این حوزه، آن‌ها را راهگشای حذف شبهات ناشی از تقابل‌های انجام شده با دیگر کتاب‌ها نظیر رساله دهات قرار دهد و تفاوت‌های فاحش میان ارقام ناشی از خوانش تعداد خانوارها و تقابل با دیگر کتاب‌ها را کاهش دهد.

علیخانی پژوهشگر پژوهشکده اسناد شناخت و کشف چالش‌های جمعیتی جامعه، تجزیه و تحلیل اطلاعات، پیش‌بینی و یا جهت‌دهی عملکرد افراد و در نهایت سیاستگذاری برای جامعه را مسیر هدف یک مطالعه جمعیت‌شناسانه عنوان کرد و گفت: این اثر با داشتن اطلاعاتی از جنس مؤلفه‌های اقتصادی، فرهنگی و جنسیتی در خصوص تعداد نفرات، جنسیت، شغل، قومیت، دین و همچنین تعداد ابنیه و ویژگی‌های آب و هوائی و محصولات کشاورزی می‌تواند یکی از منابع مفید برای مطالعات در زمانی و همچنین پژوهش‌های گذشته‌نگر در رشته‌های مختلف علوم اجتماعی، به‌ویژه مردم‌شناسی باشد.

فرهنگ کتاب و ادبیات ۰ نفر عادل پازیار برچسب‌ها نویسنده کتاب ادبیات

منبع: ایرنا

کلیدواژه: نویسنده کتاب ادبیات نویسنده کتاب ادبیات سرشماری جمعیت اسناد تاریخی کرمان شناسی جمعیت شناسی دوره قاجار

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۷۱۰۶۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رفع موانع تحقق حداکثری حدنگاری استان کرمان با همکاری فرمانداران

مدیرکل ثبت اسناد و املاک استان کرمان با اشاره به فرادستگاهی بودن حدنگاری و وجود موانع متعدد، بر نقش محوری فرمانداران در رفع موانع حدنگاری تاکید کرده و خواستار ورود جدی فرمانداران به این حوزه شد.

به گزارش خبرگزاری ایمنا از کرمان و به نقل از روابط عمومی اداره کل ثبت اسناد و املاک استان کرمان، سیدمهدی هاشمی امروز _یکشنبه نهم اردیبهشت_ در همایش فرمانداران استان کرمان با حضور مدیرکل ثبت اسناد و املاک، معاون سیاسی و تقسیمات کشوری استانداری کرمان و فرمانداران شهرستان‌های سراسر استان در خصوص موانع موجود و راهکارهای تسریع در حدنگاری پهنه‌های استان کرمان صحبت و اظهار کرد: هویت‌بخشی به اراضی و املاک به نحوی که هیچ نقطه‌ای از کشور فاقد سند مالکیت حدنگار نباشد، حکم قانون جامع حدنگار و مورد تاکید جدی رهبر انقلاب و سران قوا است.

وی با بیان اینکه فاقد حدنگاری بودن بخشی از اراضی تبعات حقوقی، اقتصادی و اجتماعی فراوان و تثبیت مالکیت‌ها نقش ویژه‌ای در آمایش سرزمینی و مدیریت صحیح زمین دارد، افزود: علی‌رغم تلاش شبانه‌روزی مجموعه ثبت اسناد و املاک استان کرمان در راستای تثبیت مالکیت اشخاص حقیقی و حقوقی و صدور ۹۹.۷ درصد از اراضی ملی استان، در بخش صدور اسناد مالکیت اراضی کشاورزی، شهری و روستایی و دستگاه‌های دولتی، بخشی از کار بر زمین مانده که متقاضی‌محور بودن و فرادستگاهی بودن حدنگاری عوامل عمده این مسئله هستند.

مدیرکل ثبت اسناد و املاک استان کرمان با اشاره به فراهم شدن امکان ارائه خدمات غیر حضوری و بر پایه هوش مصنوعی در سایه توسعه حدنگاری و صدور اسناد رسمی، گفت: بیش از ۹۰ درصد خدمات ثبتی به‌صورت الکترونیک انجام می‌شود و در حوزه استعلامات نیز به دلیل ایجاد دفتر الکترونیک در اسناد تک‌برگ، ۸۱ درصد استعلامات دادگاه‌ها و سایر مراجع ذی‌صلاح به صورت آنی و توسط هوش مصنوعی پاسخ داده می‌شود.

هاشمی با اشاره به اینکه موانع جدی حدنگاری، متقاضی‌محور و فرادستگاهی بودن این اقدام است، بیان کرد: با توجه به اینکه صدور اسناد مالکیت، منوط به درخواست مالکین است، اطلاع‌رسانی و اقدامات تبیینی جهت آگاهی‌بخشی به وجوه مثبت سند مالکیت صورت گرفته و شاهد استقبال خوبی از سوی مردم بوده‌ایم اما در این مسیر، بعضی موانع در مسیر حدنگاری وجود دارد که امیدواریم فرمانداران به عنوان فرماندهان قرارگاه حدنگاری شهرستان‌ها، در جهت رفع موانع همکاری کنند.

وی با اشاره به نقش حدنگاری اراضی کشاورزی در تأمین امنیت غذایی و شعار سال، به اولویت صدور اسناد اراضی کشاورزی در سال جاری اشاره و اضافه کرد: از مجموع ۵۴۳ هزار هکتار از اراضی تداخلی استان، تا کنون نسبت به ۲۱۱۰۰۰ هکتار رفع تداخل صورت گرفته و برای برداشتن بار مالی تهیه نقشه از دوش کشاورزان استان، در سال گذشته برای ۱۰۰۰۰۰ از اراضی زراعی قرارداد نقشه‌برداری منعقد شده است و برای باقیمانده اراضی نیز اعتبار ویژه‌ای برای استان کرمان از سوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در نظر گرفته شده است.

وی همچنین با اشاره به وجود مشکلات ثبتی قدیمی و سابقه‌دار در برخی شهرستان‌ها گفت: در راستای تأکیدات رئیس قوه قضائیه مقرر شد کمیته حل معضلات ثبتی با هدف شناسایی مشکلات، در اداره کل ثبت اسناد و املاک استان تشکیل شود تا پس از شناسایی و احصاء معضلات ثبتی ریشه‌دار که حل آن نیازمند هم‌افزایی چندین دستگاه است، موارد حسب مورد در شورای توسعه و برنامه‌ریزی استان و یا شورای حفظ حقوق بیت‌المال استان کرمان جهت اتخاذ راهکار مطرح شود.

کد خبر 748895